آنارشیست یا کمونیست | نگاهی به مستند به پشت سر نگاه نکن

مستند به پشت سر نگاه نکن ساخته ­ی دی.ای پنه بیکر محصول سال 1998 آمریکاست. این فیلم به بخشی از زندگی باب دیلن خواننده ­ی سرشناس آمریکایی می ­پردازد. این بخش به سال 1965 و برگزاری تور در انگلستان مربوط می ­شود. در نمای آغازین ما دیلن را می­ بینیم که در خیابانی ایستاده، نوشته­ هایی حاوی ترانه­ ی آهنگ Subterranean Homesick Blues را در دست دارد و صفحه به صفحه پیش می ­رود. در پس زمینه­ اش نیز، می­ توان آلن گینزبرگ را دید که ایستاده. هر دو پس از تمام شدن آهنگ از طرفی از کادر خارج می­شوند. کارگردان به همراه دوربینش به عنوان یک ناظر فرعی میان جمع دوستان، همکاران و آشنایان دیلن حضور دارد و پا به­ پای آن­ ها حرکت می­ کند و از خصوصی­ ترین لحظات تا عمومی ­ترینشان را ضبط می­ کند؛ زمانی که او مشغول مصاحبه است، خوش می­ گذراند، ترانه می ­نویسد، دعوا می­ کند، برای کنسرت آماده می ­شود و... همه و همه مقابل چشمان ما قرار دارند. از بهترین بخش ­ها می­ توان به مواقعی اشاره کرد که او با غریبه­ ها حرف می ­زند یا حتی بحث می­ کند و یا زمانی که با خبرنگار مجله­ ی تایم به جدل می­ پردازد. در تمام این لحظات است که دیلن، کسی است که از مستقیم حرف زدن درباره­ ی خودش طفره می ­رود، آن چه را که باید از نگرش و تفکراتش بدانیم، برایمان بروز می ­دهد. حتی بارها نیز این که او را خواننده ­ای این چنین بزرگ یا الگوی جوان ­ها می ­دانند، تعجب می­ کند و به خنده می ­افتد. این دقایق درخشان و کم­یاب را باید قدر دانست. در انتهای کار او را پس از اجرای کنسرتش در ماشین در ماشین مشاهده می­ کنیم که مدیر برنامه ­هایش بهش اطلاع می ­دهد که او را آنارشیست خطاب کرده ­اند. او می­ گوید که چرا کمونیست نه. بعد جواب خودش را می­دهد و با خنده می­ گوید که آنارشیست بودن هم چیز جالبی به نظر می­ رسد.

پی نوشت: این مطلب پیش تر در شماره ی ۴۴۱ هفته نامه ی جهان سینما به چاپ رسیده است.