والدِراما ساخته ی عباس امینی روایتگر سفر تلخ و
جانکاه نوجوانی آبادانی به تهران است. کهن الگوی سفر این بار در ماجرایی امروزی با
دلیلی آزاردهنده پسر نوجوان را وامی دارد تا به تهران بگریزد؛ گریختن از سختی ای
به سختی ای دیگر. والدراما هویتی ندارد. نامش برگرفته از اسم فوتبالیستی کلمبیایی
است و ظاهرش نیز بازساخته ی او. موهایش را رنگ می کند، پیراهنی زرد با نام و شماره
ی او به تن می کند و آرزوی فوتبالیست شدن دارد. هیچ چیزش مال خودش نیست جز لهجه ی
آبادانی و رنجِ زندگی اش. در تهران کسی را ندارد و با سپری کردن روزها در مترو، پی
دختری را می گیرد که مثل راهنمای آشنای این الگو به کمکش می آید. راه را نشانش می
دهد و به او می آموزد که چطور باید پول دربیاورد. از یک جایی به بعد هم به ناچار
نمی تواند والدراما را همراهی کند. او را تنها می گذارد تا با چیزهایی که آموخته،
پیش برود. از این جاست که والدرامای بی هویت کم کم خودش را می سازد. چیزی از خودش
در درونش شکل می دهد. چیزی که نه مربوط به فلان بازیکن است و نه یادگرفته از آن
دختر و یا دیگر بزرگسالانی که با آن ها برخورد داشته. این نیاز، این حس از بی
هویتی خود او که بارها و بارها در ماجرا به آن اشاره می شود، سرچشمه می گیرد. نطفه
ی هویتش جایی کاشته می شود که زن معتاد صاحب خانه به او می گوید که نوزادش
شناسنامه ای ندارد. درست مثل والدراما. او هم نه شناسنامه ای دارد، نه خانواده ای.
نوزاد بدل به خودِ او می شود؛ والدرامای بعدیِ این جامعه. وقتی که مادر معتاد
نوزاد از تزریق زیاد می میرد و پدر خمارش
نیز او را پیش فروش می کند، والدراما دست به کار می شود. ضدقهرمانی که قهرمان
ماجرا می شود و نوزاد را می رهاند تا سرنوشت بهتری برایش رقم بخورد. او نسخه ی دیگری از خودش را به دست کسانی می
رساند که برایش کاری می کنند و قطعا در آینده هویتی بهش می بخشند. چیزی که از
والدراما دریغ شده. با این کنش است که پسر نوجوان فیلم ما هویتی پیدا می کند. حالا
که توشه اش از هویت و آگاهی و شناخت بیشتر پر شده، خسته و دلزده تصمیم می گیرد تا
به زادگاهش بازگردد. بی هویت آمده و با هویتِ خویش ساخته می رود. به قطع که آرزویش
هم تغییر کرده چون درانتها موهایی که مهم ترین مشخصه اش برای شباهت با آن بازیکن
بوده را به کل تراشیده و پیراهن زرد مورد علاقه اش را پیچیده به نوزاد رها کرده.
دیگر به خودش شبیه است و این را در پی سفرش به دست آورده. سفر به تهرانی که تمام
وقت چهره ی کثیف و نازیبایش را به او نشان داد؛ فقر و فقیر.
ابتدای فیلم صاحب کار والدراما در مهمانی ای می
گوید که شهر ما، آبادان، نفرین شده است و هیچ آینده ای درش ممکن نیست. در پایان
نیز، همین را می توان تکرار کرد. فرقی ندارد آبادان باشد یا تهران، فقر همه جا
نابود کننده است. همه را از پای درمی آورد، زن، مرد، مادر، پدر، کودک، بزرگسال.
فقر انسان را ناچار می کند به انجام نبایدها، انجام ناشایست ها و حقیرترین ها. نداری،
چهره ی آدمی را تغییر می دهد. والدراما سراسر تلخ است. زننده است. غم دارد. غمی
سنگین که در اواسط فیلم، بیننده را به نهایت رنجش می رساند اما حقیقت است. در
کارگردانی اش نیز سعی شده تا نزدیکی روایت به روایت مستند و اجتماعی حفظ شود؛
استفاده ی بسیار اندک از موسیقی فقط در دو سکانس، برداشت های بلند و برداشت با
دوربین روی دست. والدراما از جهت نشان دادن صریحانه ی بخش پنهان جامعه که از
مواجهه با آن یا بازگو کردنش طفره می رویم، ارزشمند است. این، زندگیِ تعداد زیادی
از نوجوانان ماست؛ کدر، چرک و دشوار. باید دید، باید دید.
پی نوشت: این مطلب پیش تر در سایت پلاتو منتشر شده است.
