دوره‌های آموزش داستان نویسی

دوره‌ی مقدماتی

شرایط و توضیحات:
قصد این است که به دور از ذکر پیشینه­‌های پیدایش و گسترش داستان کوتاه و داستان مینیمال که قابل دست­یابی و مطالعه هستند، بر نگارش آن تکیه کنیم. این که این دو نوع نگارش از چه اجزایی ساخته می­‌شوند و چه ساختاری دارند.

دوره­‌ی مقدماتی براساس رویکردهای زیر پیش می‌­رود:

 

-چیستی داستان کوتاه و داستان مینیمال
-آشنایی با عناصر
-آشنایی با ساختار

-تمرین­‌هایی ابتدایی برای قرارگرفتن در فضای نوشتن
-تمرین­‌های مخصوص برای یادگیری شیوه­‌ی صحیح به کارگیری هر یک از عناصر
-تمرین­‌هایی برای پی­‌ریزی ساختار یک داستان
-مطالعه‌­ی کتاب و داستان­‌های کمکی که متناسب با هر مبحث ارائه می‌­شود
-بررسی تمرین­‌ها در ابتدای هر جلسه، پیش از آغاز مبحث جدید
-پرداختن به پرسش‌­ها و موارد مبهمِ هنرجویان در پایان هر مبحث

 

 

برای ارائه­‌ی در‌س‌­نوشت‌­ها و تمرین‌­ها از کتاب­‌های زیر بهره می‌­برم:

عناصر داستان، میرصادقی، جمال
هنر داستان‌نویسی، یونسی، ابراهیم
کتاب ارواح شهرزاد، مندنی‌پور، شهریار
چگونه ادبیات داستانی را تحلیل کنیم، کنی،  دبلیو.پ
راهنمای نوشتن داستان کوتاه، بیکهام، جک ام
داستان­‌نویسی جریان سیال ذهن، بیات، حسین
طرح در داستان، دیبل، انسن
شروع، میانه، پایان، کرس، نانسی
شخصیت‌­پردازی و زاویه‌ی دید در داستان،اسکات کارد، اورسون
تعلیق و کنش داستانی، نوبل، ویلیام
راهنمای نگارش گفتگو، نوبل، ویلیام
راهنمای عملی نمایش­نامه‌­نویسی، گریگ، نوئل
بداهه­‌پردازی نمایش‌­نامه­‌ی بلند: هنر تئاتر خودجوش، آدامز، کن

و...

سرفصل‌هایی که به آن­‌ها می‌­پردازم:

ماهیت داستان کوتاه، مینیمال  و انواع مشابه
معرفی عناصر و ساختار داستان کوتاه با تکیه بر پیرنگ
شخصیت و شخصیت‌­پردازی
انواع  زاویه‌­ی دید
توضیحات تکمیلی زاویه‌­ی دید
زمان و مکان و صحنه‌­پردازی
حقیقت­‌مانندی، فضاسازی و نثر و انواع آن
گفت­گو(دیالوگ) و فراداستان(ضدداستان)
درون­‌مایه، موضوع و مقدمه
تنه­‌ی میانی و پایان­‌بندی

 

 

ابتدای هر جلسه به اصلاح تمرین­‌های پیشین و سپس پرسش و پاسخ و آمادگی ذهن برای پرداختن به مبحث مورد نظر می­‌گذرد. سپس مبحث تازه مطرح می‌­شود. آن‌­وقت درس­‌نوشت‌­ها ارسال می‌­شوند و عمل مطالعه و رفع ابهام انجام می­‌گیرد. در برخی مباحث تمرین­‌های آنلاین هم داده می­‌شود تا در همان لحظه هنرجو مطلب را تمرین کند و برایش قابل درک شود. به صورت کلی در پایان هر جلسه تمرین مرتبط با هر مبحث- جزئی و کلی- داده می­‌شود و هنرجو برای پیشرفت در زمینه­‌ی نگارش موظف است که آن­‌ها را انجام دهد.
هر دوی کلاس‌­ها، حضوری و غیرحضوری، در ده جلسه­‌ی یک ساعته در فضای آزاد- با هماهنگی هنرجویان دیگر- و در تلگرام یا واتساپ- باز هم با هماهنگی- برگزار می‌­شوند. هنرجو موظف است که هزینه را پیش از شروع کلاس به شماره کارتی که داده می‌­شود، واریز کرده و فیش واریزی یا عکسی از آن را ارائه کند. انجام تمرین­‌هایی که هر جلسه داده می‌­شوند، الزامی است.
پیش از شروع کلاس مقدماتی هنرجو باید یک متن داستانی- اشکالی ندارد حتی اگر خیلی ابتدایی یا نیمه­‌کاره باشد-  از خود ارائه کند؛ فقط برای آن که نوع نثر و قدرت روایتش در نگارش سنجیده شود.

هزینه­‌ی کلاس­‌های (در سال 99) حضوری مقدماتی 330 هزار تومان و کلاس‌های غیرحضوری(آنلاین) مقدماتی 300 هزار تومان است.

نکاتی که پیش از ثبت نام لازم است به آن­­‌ها توجه کنید:
-اگر واقعا علاقه‌­مند به نوشتن داستان بلند، داستان کوتاه، داستانک، روایت داستانی- مستند، سفرنوشت یا سفرنامه‌­نویسی هستید، این کلاس­‌ها برای شما کارآمدند اما اگر به شعر یا متن ادبی یا دل‌نوشته تمایل دارید، کلاس‌ها کمکی به شما نمی­‌کنند.
-اگر وقت و روز ثابت برای اختصاص دادن به کلاس در هفته ندارید، امکان جابه‌­جایی کلاس به‌صورت مداوم و در طول دوره نیست؛ در کل دوره، تنها یک‌­بار از سوی هنرجو و یک‌­بار از سوی مدرس امکان تغییر یا به تاخیر انداختن کلاس هست مگر این که غیر از این تک جلسه، مورد ویژه­‌ی دیگری هم برای هنرجو پیش بیاید. اگر جلسه‌­ای لغو شود، جلسه­‌ی آینده به صورت دو جلسه‌­ای(دو ساعته) برگزار می­‌گردد مگر این که مقدور نباشد و با هماهنگی زمان دیگری به آن اختصاص داده شود.
- برای شرکت در این دور‌ه­ها باید حوصله‌­ی تمرین کردن بداهه و آنلاین و انجام دادن تمرین‌های بین هفته­‌ای را داشته باشید؛ تمرین­‌های آنلاین معمولا پنج دقیقه یا ده دقیقه در زمان کلاس صورت می­‌گیرند که به هنرجو تمرینی داده می‌­شود و او موظف است در لحظه فکر کند و بنویسد و برای دوره‌­های غیرحضوری(آنلاین) تایپ کرده و بفرستد؛ البته اگر خوش‌­خط باشد، می­‌تواند از دست‌­نوشته‌­اش عکس بفرستد. انجام دادن تمرین­‌های بین هفته‌­ای بر عهده­‌ی هنرجوست و انجام ندادنش به معنای هدر دادن هزینه و وقت خود اوست. تمرین­‌های بین هفته‌­ای در یک روزِ هماهنگ شده با هنرجو که چند روز پیش از برگزاری جلسه­‌ی آینده است، فرستاده می­‌شوند تا مدرس فرصت مطالعه و نکته‌­نویسی بر آن­‌ها را داشته باشد.
- در دوره‌­های غیرحضوری(آنلاین) صدا فرستاده نمی­‌شود؛ تنها متن.
-در نگارش متن‌­ها رعایت اصول اولیه­‌ی نگارش، به خصوص املای واژگان و به کارگیری علائم سجاوندی معمول مثل نقطه، ویرگول و علامت سوال و تعجب- هر جا که لازم باشند- ضروری است؛ زیرا هم رفع ابهام می­‌کنند و هم برای یک نویسنده، رعایت این نکات و به کارگیری­‌شان مفید است.
- امکان لغو کردن کلاس­‌ها پس از شروع نیست؛ اگر تصمیمتان عوض شد و پشیمان شدید، حتما باید تا چند روز پیش از آغاز دوره اطلاع دهید وگرنه کلاس­‌ها در میانه، لغو نمی‌­شوند.
- لطفا تا پیش از اطمینان خاطر برای شرکت و قطعی شدن هماهنگی روز و ساعت کلاس با مدرس، پولی واریز نکنید.
پی نوشت:
کلاس­‌های حضوری حداقل با یک هنرجو و حداکثر با سه هنرجو در فضای آزاد پارک‌های تهران و کلاس­‌های غیرحضوری حداقل با یک هنرجو و حداکثر با دو هنرجو برگزار می­‌شوند. در مورد هماهنگی منظور این است که شما یک ساعت و یک روز در هفته را خالی می­‌کنید تا در پارک موردنظر و توافق شده( برای حضور‌‌‌ی­ها) و در فضای تلگرام( برای غیرحضوری­ها) بتوانیم کلاس را برگزار کنیم.

 

 

***

 

 

دوره‌ی نوشتن تمرینی

 

دوره­‌ی نوشتن تمرینی مختص کسانی است که دوره­‌ی مقدماتی را گذرانده و با اصول و فنون نگارش داستان کوتاه و داستانک آشنایی دارند. این دوره برای تقویت قلم هنرجو و افزایش خلاقیت و سرعت نگارش او مدنظر گرفته شده. تمرین­‌های زیر برگرفته از کتاب­‌های آموزشی داستان‌­نویسی، نمایش‌­نامه‌­نویسی و فیلم‌­نامه‌­نویسی و تجربه­‌‌های شخصی‌ در نگارش‌اند. در هر جلسه­‌ی یک ساعته، بنابر سرفصل آن هنرجو موظف به نگارش تمرین­‌های خود شده و بلافاصله بعد از ارائه به تحلیل آن خواهیم پرداخت. هدف این است که در هر جلسه حداقل سه تمرین برای هر عنوان انجام شود و درانتها چهل‌­وپنج تمرین­‌ و نوشته حاصل شود. توقع می‌رود که هنرجو پس از گذراندن این دوره توانایی نوشتن روایت­‌های داستانی کوتاه برای نشریات را داشته باشد.
هزینه­‌ی این دوره­‌ی ده جلسه‌ای و ده ساعته (در سال 99) حضوری، 360 هزار تومان و غیرحضوری(آنلاین) 330 هزار تومان است.

مکان برگزاری کلاس­‌های حضوری فضای آزاد(پارک یا کافه) و انتخاب آن با هماهنگی انجام می­‌گیرد. در این دوره امکان جابه­‌جایی مکانی برای چند جلسه بسته به سرفصل تمرینی وجود دارد. 
هزینه­‌ی کلاس باید پیش از شروع واریز شده و فیش آن در جلسه­‌ی ابتدایی ارائه شود.

 

 

سرفصل تمرین­‌های دوره­‌ی نوشتن تمرینی:

 

نوشتن با سه کلمه­
نوشتن با عبارت اولیه
نوشتن دایره‌ی واژگان (سبد واژگانی پیرامون مفاهیم)
نوشتن براساس موقعیت خاص
فضاسازی‌های متعدد
صحنه‌­پردازی­‌های متعدد ( این جلسه امکان جابه­‌جایی مکانی دارد. مکان مورد نظر از قبل مشخص می‌شود.)
نوشتن متکی به حادثه
نوشتن متکی به شخصیت
نوشتن موضوعی-درون­مایه‌­ای
نوشتن با موسیقی
نوشتن با تکیه بر تصویر(عکس-داستان)
نوشتن مستند ( این جلسه نیز امکان جابه­‌جایی مکانی دارد.)
ادامه دادن یک داستان
روایت تجربی-داستانی
دیالوگ داستان
بازگویی یک اثر در قالب روایت

 

 

نکاتی که پیش از ثبت نام لازم است به آن ها توجه کنید را پیش‌تر در قسمت انتهایی دوره‌ی مقدماتی ذکر کرده‌ام.

 

 

پی نوشت:
کلاس‌ها معمولاً فصلی و با 10 هنرجو به صورت خصوصی برگزار می‌شوند؛ چون من معتقدم که برای هنرجو باید جداگانه وقت گذاشته شود تا ظرفیت‌هایش کشف و بررسی شوند.

در مورد هماهنگی هم منظور این است که شما یک ساعت و یک روز در هفته را خالی می‌کنید تا در پارک موردنظر و توافق شده(حضوری‌ها) و در فضای تلگرام یا واتساپ(غیرحضوری‌ها) بتوانیم کلاس را برگزار کنیم. در ضمن بسته به درخواست هنرجوو کلاس‌ها می‌توانند دو جلسه در هفته برگزار شوند تا طول دوره که دو ماه و دو هفته است، کاهش یابد.